BINCANGKAN KONSEP DIKOTOMI POLITIK-PENTADBIRAN DAN RELEVANNYA DI MALAYSIA KITA

BINCANGKAN KONSEP DIKOTOMI

POLITIK-PENTADBIRAN DAN RELEVANNYA

DI MALAYSIA KINI

ABSTRAK

Malaysia adalah sebuah negara yang mengamalkan sistem demokrasi dengan pemerintah dipilih melalui pilihan raya. Sistem ini menggabungkan institusi raja berperlembagaan dengan sistem pemerintahan berparti di peringkat pusat dan negeri dengan pilihan raya dijalankan secara berkala. Sistem ini, yang sudah dilaksanakan semenjak kemerdekaan, terbukti berkesan dan berjaya membawa kestabilan, keharmonian dan pembangunan kepada rakyat berbilang kaum. Justeru, sistem ini perlu dipertahankan dan dikembangkan manakala pelbagai kelemahan dan kekurangnnya diperbaiki. Manakala institusi pentadbiran di Malaysia adalah antara yang terbaik di negara membangun. Jentera pentadbiran bersama-sama dengan jentera politikmerupakan tulang belakang kekuatan masyarakat dan negara.

1.1 Pendahuluan

Konsep dikotomi atau turut dikenali sebagai konsep pengasingan kuasa dan pembahagian kuasa, bukan sahaja dipraktikkan di negara kita malah di beberapa negara di dunia ini. Seperti negara-negara demokrasi yang lain, Malaysia juga mengamalkan konsep dikotomi atau konsep pengasingan kuasa yang menjadi salah satu ciri utama dalam sistem pemerintahan dan politik kita. Jika dilihat dari sudut pandangan kamus dewan bahasa, edisi ketiga; dikotomi bermaksud pembahagian (pemisahan) antara dua kumpulan (kelompok dan lain-lain) dalam sesuatu hal yang saling bertentangan (Dewan Bahasa dan Pustaka, 1996: 305). Selain itu, konsep dikotomi atau pengasingan kuasa turut ditakrif sebagai salah satu ciri utama demokrasi iaitu dikenali doktrin pengasingan kuasa. Malah doktrin pengasingan kuasa ini telah dikemukakan oleh Montensquieu, ahli falsafah Perancis yang mengutarakan pembahagian kuasa kepada tiga badan yang bebas iaitu badan perundangan, badan eksekutif dan badan kehakiman. Oleh itu, jelaslah bahawa ketiga-tiga badan ini hanya melaksanakan bidang kuasanya dan tidak menjalankan kuasa yang dilaksanakan oleh badan-badan lain. Tujuan doktrin pengasingan kuasa ini adalah mengelakkan pemusatan kuasa pada sesuatu pihak tertentu sahaja.

1.2 Sejarah Konsep Dikotomi

Bermulanya konsep dikotomi politik-pentadbiran di Malaysia adalah melalui tindakan secara langsung dari penjajah (British) yang memerintah Malaysia (Tanah Melayu) pada waktu ketika itu. Misalnya, sistem perundangan yang berasaskan pemisahan atau pembahagian atau dikotomi politik-pentadbiran ini yang dirangka oleh penjajah menjadi asas kepada pembentukkan Perlembagaan Malaysia yang diguna pakai sehingga kini. Walau bagaimanapun, sejajar dengan perkembangan semasa sistem perundangan di Malaysia turut mengalami beberapa perubahan yang seterusnya telah merubah beberapa kandungan Perlembagaan Malaysia tersebut. Hal ini dapat dinyatakan secara ringkas melalui jadual dibawah ini.

Jadual 1.1 Ringkasan Isi Kandungan Perlembagaan Persekutuan

Bahagian	Bab	Perkara	Kandungan
1	1	1-4	Agama dan lain-lain
2	1	5-13	Kebebasan asasi
3	1 2 3	14-22 23-28A 29-31	Perolehan kewarganegaraan Penamatan kewarganegaraan Tambahan tentang kewarganeraan
4	1 2 3 4 5 6	32 - 37 38 39 – 43C 44 - 65 66 - 68 69	Kepala utama negara Majlis Raja-raja Pemerintah Badan Perundangan Persekutuan Acara Perundangan Keupayaan terhadap harta dan lain-lain
5	1	70 -72	Negeri-negeri
6	1 2 3 4 5 6 7	73 - 79 80 - 81 82 83 – 91 92 93 - 95 95A- 95E	Hubungan antara Persekutuan dan negeri Pembahagian kuasa pemerintah Pembahagian beban kewangan Tanah Pembangunan negara Siasatan Persekutuan terhadap negeri Majlis Negara bagi kerajaan tempatan
7	1 2	96 - 112 112A -112E	Peruntukan-peruntukan kewangan Sabah dan Sarawak
8	1	113 - 120	Pilihan raya
9	1	121 -131A	Kehakiman
10	1	132 - 148	Perkhidmatan awam
11	1	149 - 151	Menentang perbuatan subversif dan kuasa darurat
12	1	154 - 160	Am dan pelbagai
12A	1	161 – 161A	Sabah dan Sarawak
13	1	162 - 180	Peruntukan sementara dan peralihan
14	1	181	Raja tidak boleh didakwa di mana-mana mahkamah, kecuali di mahkamah khas
15	1	182	Mahkamah khas
15	1	183	Tiada tindakan boleh diambil ke atas Raja-raja kecuali dengan izin Peguam Negara

1.3 Jenis-jenis Kerajaan

Sebelum mewawancarakan dengan lebih lanjut tentang konsep dikotomi politik-pentadbiran di Malaysia, seharusnya kita turut melihat terlebih dahulu jenis-jenis kerajaan secara terperinci. Jika sebelum ini kita didedahkan dengan sejarah dikotomi itu sendiri maka dalam memahami asas-asas dikotomi itu perlulah dilihat merangkumi jenis-jenis kerajaan.

Terdapat beberapa jenis kerajaan dan sistem pemerintahan yang boleh dipilih untuk diamalkan oleh sesebuah negara. Terdapat tiga jenis kerajaan yang besar, iaitu:

(a) kerajaan yang ditentukan oleh orang ramai

(b) kerajaan yang ditentukan oleh seseorang

(c) kerajaan yang ditentukan oleh beberapa orang

Daripada tiga jenis ini, lahirlah berbagai-bagai sistem pemerintahan. Satu daripada sistem kerajaan yang paling meluas ialah Demokrasi Perwakilan. Malaysia telah memilih dan sedang mengamalkan sistem demokrasi berparlimen. Terdapat tiga sebab utama mengapa Malaysia mengamalkan sistem demokrasi perwakilan (jenis berparlimen), iaitu:

(a) British telah menggalakkan Malaysia berbuat demikian apabila kuasa penjajah itu hendak memberi kemerdekaan kepada kita pada tahun 1957.

(b) sistem ini memberi peluang kepada kita menganuti agama masing-masing, manakala sistem-sistem lain tidak menggalakkkan kepercayaan yang kuat dalam bidang agama.

(c) di Malaysia, terdapat berbagai-bagai kaum.

Jelaslah, bahawa dalam melaksanakan sesuatu pentadbiran atau pemerintahan sesebuah kerajaan tersebut terikat oleh faktor-faktor atau sebab-sebab tertentu yang memungkinkan ianya berlaku dikotomi atau pemisahan atau pembahagian kuasa sama ada politik atau pentadbiran disebabkan campur tangan dari penjajah. Hal ini terbukti negara kita terpaksa menerima segala-galanya yang dirancang oleh penjajah dalam membentuk sebuah negara merdeka dan pemerintahan sendiri.

Oleh demikian, konsep dikotomi politik-pentadbiran yang diamalkan di Malaysia bermula pada 1957-an selepas British bersetuju mengisytiharkan kemerdekaan kepada Tanah Melayu (Malaysia) apabila segala syarat-syarat dipenuhi oleh orang Melayu ketika itu yang terpaksa menerima pemerintahan bercorak dikotomi demi kepentingan percaturan politik-pentadbiran terhadap tiga bangsa utama iaitu Melayu, Cina dan India.

1.4 Demokrasi Berparlimen

Dalam membicarakan konsep dikotomi politik-pentadbiran tidak dapat lari dari menyentuh soal demokrasi berparlimen itu sendiri. Maka jelaslah apa yang dilihat pembahagian kuasa politik atau pentadbiran itu boleh diertikan juga dalam sesuatu tindakan secara langsung melalui demokrasi berparlimen. Secara ringkasnya, demokrasi berparlimen yang diamalkan di Malaysia adalah berbeza dengan negara-negara lain. Di mana tonggak utama dalam sistem pemerintahan di Malaysia ialah Perdana Menteri bertindak sebagai kuasa politik dan Ketua Negara (Yang di-Pertuan Agong) menjalankan tugas-tugas simbolik. Selain tu, Perdana Menteri dipilih oleh rakyat secara tidak langsung. Ahli Dewan Perwakilan (Dewan Rakyat) mempengaruhi kedudukan Perdana Menteri. Oleh yang demikian, kemenangan majoriti yang tinggi dalam kerusi Dewan Rakyat oleh parti yang diketuai oleh Perdana Menteri akan menentukan kekuatan jawatan Perdana Menteri. Perdana menteri boleh dipecat daripada jawatannya melalui undi tidak percaya di dalam Dewan Rakyat. Kemenangan dalam pilihanraya membolehkan Perdana Menteri melantik jemaah menteri yang terdiri daripada ahli Dewan Rakyat atau Dewan Negara.

1.5 Dikotomi politik-pentadbiran di Malaysia

Terdapat tiga aspek atau makna kepada dikotomi dalam politik-pentadbiran atau pengasingan kuasa dan pembahagian kuasa iaitu:

(i) Pembahagian kuasa antara Persekutuan dan negeri dalam membuat undang-undang.

(ii) Pembahagian kuasa antara Persekutuan dan negeri dalam pentadbiran negara.

(iii) Terdapat Badan Perundangan, Badan Eksekutif dan Badan Kehakiman yang bebas.

(a) Maksud pertama pembahagian kuasa ialah Kerajaan Persekutuan mempunyai kuasa membuat undang-undang melalui Parlimen dan negeri-negeri dalam Persekutuan juga boleh membuat undang-undang melalui Dewan Undangan Negeri. Amerika Syarikat dan Malaysia mengamalkan sistem begini di bawah Sistem Federalisme manakala Britain mengamalkan Sistem Kesatuan di mana semua undang-undang dibuat oleh Parlimen. Di Britain tidak ada Dewan Undangan Negeri dan semua undang-undang dibuat di Westminster (Parlimen British).

(b) Maksud kedua pembahagian kuasa ialah, terdapatnya pembahagian kuasa antara pentadbiran Persekutuan dan pentadbiran negeri. Persekutuan tidak boleh campur tangan dalam pentadbiran negeri. Kuasa Persekutuan adalah mengenai hal-hal seperti berikut:

(i) Dasar Luar Negeri

(ii) Pertahanan

(iii) Keselamatan Dalam Negeri

(iv) Kewarganegaraan

(v) Kewangan

(vi) Perdagangan dan Perindustrian

(vii) Pendidikan

Manakala kuasa politik-pentadbiran bagi Negeri adalah mengenai hal-hal seperti berikut:

(i) Undang-undang Islam

(ii) Tanah

(iii) Pertanian dan Perhutanan

(iv) Kerajaan Tempatan

(v) Perkhidmatan Tempatan

Walau bagaimanapun,terdapat juga kuasa bersama antara pentadbiran Persekutuan dan pentadbiran negeri dalam hal-hal seperti berikut:

(i) Kebajikan Awam

(ii) Biasiswa

(iii) Taman Negara dan Kehidupan Liar

(iv) Parit dan Tali Air

1.6 Kerelatifan dalam Doktrin Pengasingan Kuasa di Malaysia

Apabila dalam membicarakan konsep dikotomi dan kerelevennya di Malaysia, kita tidak boleh lari dari aspek kerelatifan dalam Doktrin Pengasingan Kuasa tersebut. Jika sebelum ini kita melihat faktor sejarah, jenis-jenis kerajaan dan demokrasi berparlimen maka sudut kerelatifan tidak boleh diabaikan dalam mengkaji konsep dikotomi dan kerelevannya di Malaysia. Bahkan seharusnya ditekankan bahawa penerimaan konsep tersebut adalah sudah sebati dalam sistem politik-pentadbiran di negara kita. Harus diingatkan bahawa doktrin pengasingan kuasa yang diamalkan di Malaysia berbeza dengan doktrin asal kerana doktrin ini menekankan kuasa secara relatif antara ketiga-tiga badan yang bebas. Untuk mendapat keterangan yang lebih lanjut, sila rujuk jadual 1.2.

Ciri-ciri saling bergantungan (relatif) antara ketiga-tiga badan adalah seperti berikut:

(a) Yang di-Pertuan Agong merupakan Ketua Negara berkuasa dalam badan perundangan, eksekutif dan kehakiman.

(b) Perdana Menteri dan kabinetnya melaksanakan fungsi eksekutif di samping menjadi ahli Parlimen yang terlibat dalam membuat dan menggubal undang-undang.

(c) Peguam Negara turut diberi kuasa istimewa oleh Parlimen dalam hal-hal pemerintahan dan perundangan.

(d) Kebebasan Badan Kehakiman terjejas oleh Akta Parlimen yang memperuntukkan kuasa istimewa kepada Peguam Negara.

Jadual 1.2 Kerelatifan dalam Doktrin Pengasingan Kuasa di Malaysia

Kerelatifan	Peringkat Persekutuan	Peringkat Negeri
Badan eksekutif badan perundangan dan badan kehakiman.	Yang di-Pertuan Agong dengan kuasa tertinggi dalam ketiga-tiga badan itu.	Sultan atau Yang Dipertuan Negeri dengan kuasa tertinggi dalam ketiga-tiga badan itu.
Badan Eksekutif dan badan Perundangan.	Perdana Menteri dan kabinetnya mentadbir dan juga merupakan ahli Parlimen terlibat dalam penggubalan undang-undang.	Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri menjalankan tugas eksekutif dan juga merupakan ahli Dewan Undangan Negeri.
Badan Perundangan dan badan Kehakiman.	Kuasa diberi oleh Parlimen kepada Peguam Negara yang mempengaruh kebebasan bidang kehakiman dalam hal-hal perundangan.
Badan Eksekutif dan Badan Kehakiman	· Fungsi Peguam Negara menasihati Jemaah Menteri atau menteri-menteri berkenaan soal undang-undang. · Peguam Negara berfungsi sebagai Pendakwa Raya bagi kerajaan.

Maka jelaslah, dalam menyentuh soal relevan atau tidak konsep dikotomi dalam politik-pentadbiran di Malaysia masa kini ialah secara amnya ianya amat bersesuai dipratikkan di negara kita. Hal ini kerana keamanan yang dikecapi sehingga kini disebabkan oleh unsur-unsur yang terdapat dalam dikotomi atau pembahagian dasar politik-pentadbiran tersebut yang seterusnya mewujudkan kestabilan kepada negara.

1.7 Pembahagian Kuasa Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri

Seterusnya, jikalau sebelum ini kita melihat dari aspek kerelatifan dalam doktrin pengasingan kuasa di Malaysia, dalam mengkaji soal releven konsep dikotomi politik-pentadbiran kita juga boleh melihat dari sudut pembahagian kuasa kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri,

Dalam sistem Kerajaan Persekutuan, wujudnya pembahagian kuasa antara Kerajaan Persekutuan dengan Kerajaan Negeri. Seperti negara Amerika Syarikat, Malaysia juga mengamal Sistem Federalisme iaitu:

(a) Kerajaan Persekutuan berkuasa membuat undang-undang melalui Parlimen.

(b) Kerajaan Negeri berkuasa membuat undang-undang melalui Dewan Undangan Negeri.

Selain itu, pembahagian kuasa Kerajaan Persekutuan dan Kerajaan Negeri juga terdapat dalam pentadbiran negara. Antaranya ialah Kerajaan Persekutuan bertanggungjawab ke atas perkara-perkara dalam Senarai Persekutuan. Manakala Kerajaan Negeri bertanggungjawab ke atas perkara-perkara dalam Senarai Negeri. Sila rujuk jadual 1.3.

Jadual 1.3 Senarai perkara-perkara di bawah kuasa tertentu.

Senarai Persekutuan	Senarai Negeri	Senarai Bersama
· Hal-ehwal luar negeri · Pertahanan · Keselamatan dalam negara · Undang-undang sivil dan jenayah serta pentadbir keadilan · Kewarganegaraan Persekutuan · Jentera Kerajaan · Kewangan · Perdagangan dan perusahaan · Perkapalan dan perikanan · Perhubungan dan pengangkutan · Kerja raya dan bekalan kuasa · Siasatan dan penyelidikan · Pendidikan · Perubatan dan kesihatan · Buruh dan keselamatan sosial · Kebajikan orang asli · Pekerjaan profesional · Hari kelepasan am · Persatuan-persatuan yang tidak diperbadankan · Kawalan perosak pertanian · Akhbar, terbitan dan penerbit · Penapisan · Pawagan dan tempat hiburan · Perumahan · Syarikat koperasi · Perkhidamatan Bomba	· Hal-ehwal agama Islam · Tanah · Pertanian dan perhutanan · Kerajaan Tempatan · Perkhidmatan Kerajaan Tempatan · Kerja-kerja negeri dan bekalan air · Jentera Kerajaan Negeri · Hari Kelepasan am Negeri · Undang-undang dalam Senarai Negeri · Ganti rugi di bawah undang-undang · Penyu dan penangkapan ikan di sungai	· Kebajikan masyarakat · Biasiswa · Perlindungan binatang dan burung liar · Ternakan · Perancangan bandar · Perancangan bandar dan luar bandar · Kutu rayau dan penjaja beredar · Kesihatan awam kebersihan dan pencegahan penyakit · Perparitan dan pengairan · Pemulihan lombong · Pencegahan kebakaran dan keselamatan bangunan

Maka jelaslah bahawa konsep dikotomi dalam politik-pentadbiran masih releven dipakai sehingga kini di Malaysia, memandangkan pembahagian kuasa ini memudahkan kerajaan pusat. negeri dan bersama dalam melaksanakan tugasan masing-masing demi kepentingan dan kemakmuran rakyat secara amnya.

1.8 Badan Perundangan, badan Eksekutif dan badan Kehakiman

Untuk memahami dengan lebih lanjut konsep dikotomi politik-pentadbiran dan kerelevennya perlulah ditinjau satu persatu badan perundangan, badan eksekutif dan badan kehakiman bagi mengetahui gambaran sebenar, mengapa badan-badan ini perlu dikekalkan di Malaysia.

Dalam perbincangan yang sebelum ini, kita telah menyentuh serba sedikit tentang tiga konsep pengasingan kuasa yang terdapat dalam sistem politik-pentadbiran di Malaysia. Badan perundangan merupakan sebuah badan yang memainkan peranan sebagai membuat undang-undang, bahkan badan perundangan mempunyai kuasa dalam:

(a) Penggubalan undang-undang

(b) Pembuatan undang-undang

(c) Pemansuhan undang-undang

Di peringkat Persekutuan, badan Perundangan diwakili oleh Majlis Parlimen iaitu Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Manakala di peringkat Negeri pula, badan perundangan diwakili ahli-ahli Dewan Undangan Negeri. Ahli-ahli Dewan Rakyat dan Dewan Undangan Negeri dipilih sepenuhnya oleh rakyat. Dua puluh Sembilan orang wakil Dewan Undangan Negeri yang dipilih oleh rakyat sementara empat puluh orang senator yang lain dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong. Manakala, bidang kuasa badan Perundangan yang termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan adalah seperti berikut:

(a) Parlimen membuat undang-undang dalam Senarai Persekutuan

(b) Dewan Undangan Negeri membuat undang-undang dalam Senarai Negeri

(c) Parlimen dan Dewan Undangan Negeri boleh membuat undang-undang perkara-perkara dalam Senarai Bersama.

(d) Bagi perkara-perkara yang tidak tersenarai dalam mana-mana senarai berkenaan, Dewan Undangan Negeri akan membuat undang-undang berkenaan dengannya.

Seterusnya, badan Eskekutif merupakan pihak eksekutif yang mempunyai peranan dalam membuat dan menggubal dasar-dasar kerajaan untuk dilaksanakan dalam negara selain menjalin hubungan dengan dunia luar. Pada peringkat Persekutuan, Jemaah Menteri akan merumuskan dasar-dasar kerajaan. Kerajaan Persekutuan melalui badan-badan berikut pula melaksanakan dasar-dasar kerajaan. Antaranya ialah Jabatan Perdana Menteri, Kementerian, Jabatan dan badan-badan awam. Manakala pada peringkat negeri pula, badan yang merumuskan dasar-dasar Kerajaan Negeri adalah Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri. Antara badan-badan yang melaksanakan dasar-dasar digubal di peringkat negeri adalah Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri, Kementerian (Sabah dan Sarawak), Jabatan, Agensi-agensi pusat negeri dan badan-badan awam. Bagi memantapkan lagi politik-pentadbiran dalam negara badan-badan penyelaras kerajaan diperlukan untuk menjalin hubungan baik antara Kerajaan Persekutuan Negeri tanpa mengira aliran politik yang mentadbir sesebuah negeri, Kerajaan Persekutuan dengan Kerajaan Tempatan dan Kerajaan Negeri dengan Kerajaan Tempatan. Badan-badan penyelaras ini penting untuk menyelaras perlaksanaan dasar dan projek-projek pembangunan di semua peringkat kerajaan.

Akhir sekali, badan Kehakiman, dimana badan-badan Kehakiman menjalankan kuasa yang diperuntukkan oleh Perlembagaan Persekutuan seperti berikut mentadbir keadilan, menyemak undang-undang, membatalkan undang-undang yang bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan atau Perlembagaan Negeri dan membatalkan tindakan kerajaan yang bercanggah dengan Perlembagaan Persekutuan atau Perlembagan Negeri. Bagi melaksanakan fungsi-fungsinya, badan kehakiman dikategori seperti berikut:

(a) Mahkamah-mahkamah atasan

(b) Mahkamah-mahkamah rendah

(c) Mahkamah-mahkamah khas

(d) Tribunal dan badan-badan pengadilan

Jelaslah bahawa dalam memelihara keamanan dan kesamarataan tanpa mengira siapa pemerintah, kerajaan majoriti yang dibentuk atau disokong oleh rakyat dalam pilihan raya tanpa mengira ideologi politik di setiap negeri menjadikan asas tunjang utama atau dasar utama negara Malaysia mengamalkan konsep dikotomi politik-pentadbiran untuk kemakmuran negara. Hal ini tidak boleh dipertikaikan lagi kerana konsep dikotomi politik-pentadbiran sejak dahulu lagi dipratikkan dalam politik-pentadbiran negara Malaysia sehingga kini. Justeru itu, sistem ini perlu dipertahankan dan jikalau terdapat sebarang kelemahan yang ada dalam sistem ini haruslah diperbaiki dengan betujuan atau bermaksud untuk kesejahteran negara untuk terus makmur.

1.9 Kesimpulan

Jelaslah, maksud konsep dikotomi politik-pentadbiran di negara kita ialah pengasingan kuasa, yang mana wujudnya tiga badan, iaitu Perundangan, Eksekutif dan Kehakiman yang bebas. Dan pengasingan kuasa ini telah memainkan satu simbol atau peranan dalam mencorakkan sistem sosial-pentadbiran di Malaysia. Oleh itu, jikalau ditinjau dari segi kerelevennya itu maka sistem pengasingan atau dikotomi politik-pentadbiran haruslah dikekalkan bagi menjamin perpaduan dan perbentukan sahsiah negara. Selaras dengan dasar kerajaan kini yang mahu memakmurkan negara tanpa adanya perasaan prejudis terhadap golongan politik yang berbeza fahamnya. Dalam erti kata yang lain, mewujudkan keamanan, kemakmuran dan apa yang perlu ditekankan ialah jati diri, perpaduan bangsa dan semangat “1Malaysia”; “Rakyat didahulukan, pencapaian diutamakan”.

RUJUKAN

Noresah Baharom, Rusli Abdul Ghani. 1996. Kamus Dewan, Edisi Ketiga. Dewan Bahasa dan Pustaka: Kuala Lumpur.

Tanpa pengarang. 2007. Pelan Integriti Nasional. Institut Integriti Malaysia: Persiaran Duta.

T anpa pengarang. 2008. Malaysia Kita. International Law Book Services: Petaling Jaya.